REFLESAUN II: "ABUT NO HUN"

*) REFLESAUN DADEER
BA MALUK SIRA LIU HOSI TVTL


1. MANE MALUK, INAN FETON DOBEN TIMOR- OAN SIRA NE’EBÉ NAMKARI IHA RAI MURAK TIMOR-LOROSA’E NIA LARAN!

2.DADEER K’MANEK, DADEER K’SOLOK!

3.LORON FOUN MOSU TIHA ONA, LOROrN FOUN TO’O TAN TIHA ONA MAI.

4.MAI ITA HOTU HASORU LORON FOUN, HO FUAN HO NEON TOMAK!

5.TIMOR-LOROSA’E, RAI LAFAEK, RAI LULIK, RAI DOBEN ITA HOTU NIAN, NE’EBÉ ITA HAMRIK BA NE’E, FO TIHA ONA MÓS MORIS, FO TIHA ONA MÓS KSOLOK BA ITA HOTU.

6. MORIS NO K’SOLOK NE’EBÉ ITA HETAN, NU’UDAR OFERTA BOOT IDA.

7. ITA-NIA OAN SIRA, ITA-NIA BEI OAN SIRA NU’UDAR AISANAK NO AI DIKIN. ITA? SE LOOS MAKAT ITA? ITA MAKA NU’UDAR ABUT, ITA MAKA NU’UDAR HUN.

8. SANAK NO DIKIN SIRA SEI LA BURAS, SANAK NO DIKIN SIRA SEI LA MATAK, NO LOLO AN IHA FATIN-FATIN BAINHIRA ABUT NO HUN SIRA LA HETAN MATAK MALIRIN.

9.MATAK MALIRIN IHA, TANBA DOMIN NE’EBÉ HAKLAKEN, MATAK MALIRIN IHA, TANBA DOMIN NE’EBÉ HABURAS.

10.OHIN LORON IHA MUNDU MODERNU, ITA-NIA SANAK NO DIKIN SIRA BELE LOLO AN NO BURAS IHA FATIN-FATIN, IHA MUNDU RAI KLARAN.

11. ITA-NIA HUN, ITA-NIA ABUT, TENKE TUBA METIN IHA RAMELAU, TENKE TUBA METIN IHA KABALAKI NO TENKE TUBA METIN IHA MATEBIAN.

12. ITA KETA KOKO SALA TA KOTU ITA-NIA ABUT, ITA KETA KOKO SALA TA KOTU ITA-NIA HUN. TA KOTU, TA SALA ITA-NIA HUN, ITA MAKA SEI BUKA LIA MERIK. TA KOTU, TA SALA ITA-NIA HUN, WAINHIRA LORO-MATAN SA’E TIHA, NO HISIK NIA MANAS, ITA SEI FOLIN LAEK, ITA SEI NAMLAIK.


*) REFLESAUN RAI NAKARAS/KALAN
BA MALUK SIRA LIU HOSI TVTL


1. KALAN DIAK, KALAN K’MANEK, MANE MALUK INAN FETON DOBEN SIRA NE’EBE NAMKARI IHA RAI LULIK, RAI LAFAEK, RAI TIMOR-LOROSA’E IDA NE’E.

2. HATEKE FALI BA KOTUK, HANOIN HIKAS FALI ITA-NIA MORIS LORON TOMAK IDA NIAN, MOSU PERGUNTA BOOT IDA, “SAIDA MAKA ITA HALO TIHA ONA?”

3. HETOK ITA HALO, HETOK ITA SINTI BUAT BARAK MAKA ITA SEIDAUK HALO, NO KONSERTEZA, MALUK DOBEN SIRA, SEI IHA BUAT BARAK TAN MAKA ITA TENKE HALO, ATU HALO MORIS NE’E SAI FURAK LIUTÁN.

3. ITA-NIA MORIS TOMAK EJIJE ITA-NIA ATENSAUN KLEAN. NE’E KATAK MORIS KONVIDA ITA ATU LUKU KLEAN LIUTAN IHA KOLAN FURAK ASAUN NO REFLESAUN NIAN.

4.ITA IDAK-IDAK IHA NINIA KBIIT ATU HALO REVOLUSAUN FUAN LARAN NIAN ALIAS “REVOLUSAUN DA KONSIENSIA”. IHA REVOLUSAUN NE’EBÉ LAIHA RAN MAKA SULI NE’E, SAIDA MAKA ITA PRESIZA MAKA TUIR MAI NE’E:
-ITA PRESIZA PASIENSIA
-ITA PRESIZA IHA FIAR
-ITA PRESIZA IHA LARAN BADINAS
-ITA PRESIZA IHA BERAN

5. ITA IDA-IDAK, HA’U BELE DEHAN KATAK “NU’UDAR FATUK MUSAN KIIK OAN IDA NE’EBÉ NAI IHA LETAN AAS BA TODA BA IHA BEE KOLAN MOOS FURAK IDA. ITA MOUT BA BEE KIDUN. TEKI-TEKIS ITA HUSIK HELA LALAORAN KIIK, NENEIK-NENEIK HAKBESIK BA KOLAN NININ. LORO-MATAN NAKARAS HAKLAKEN NIA NABILAN, REI BEE KOLAN NIA IBUN KULIT. LALORAN KIIK, HO MAUS HAMOSU FURIN. LALORAN KIIK, NENEIK-NENEIK HALAKON SIRA-NIA AN."

*****

Dili, Janeiru 2007

*) Reflesaun ne’e ha’ u fo sai liu hosi TVTL, iha kada Kinta kalan, hahú iha
fulan Outubru tinan hotuk. Maluk hirak ne’ebé koñese ha’u
sempre goza ha’u katak ha’u serve atu sai padre. Ha’u hatan hodi
dehan, “ha’u apenas hanesan ema ne’ebé lori bee rega rai maka
maran dekor, nakonu ho rai rahun ho lia fuan oan ruma”.