Monday, April 23, 2007

AFORISMA DIARIA [23-4-2007]

*) Tanba sa maka ita sempre halo buat ida iha ultima de hora?

[Agora iha XRR, ansi atu mai sosa buat ruma ba Ikun, no fila ba uma foti dokumentu ruma maka ha'u haluha...]

Saturday, April 21, 2007

AFORISMA DIARIA [21-4-2007]

[XRR...Loromanas loos. ha'u foin hosi Foto Diak, Akait hasai foto atu haruka ba Ubud Writers Festival. Antes ne'e ha'u, apai no Amor ba Delta 1, vizita Noi sira. Ami han bakso. Ha'u laiha vontade atu han etu... Depois tiha Amor ba Delta Nova atu partisipa iha seremonia despidida ba ninia Xefe Pai Que maka atu fila ba Portugal la kaleur tan.

Apai boot tan ona. Nia oin, bainhira hamanasa hanesan loloos Zelito no Adei bainhira sira sei kiiik. Nia hatais singlet. Noi maka kous. Noi estima loos nia. Ha'u haksolok haree nia hamanasa..

Iha dader tuku 7 ho balun ohin ami lori hela nia Ama Bati ba Audian. Depois tiha ami ba pasiar iha Arreia Branca. Mata bixu iha ne'eba. Hasai ninia foto lubuk ida...]

*) Ha'u bele bosok ema seluk dala barak,maibe susar ba ha'u atu bosok ha'u-nia an rasik, maski dala ida deit.

*) Ita-nia kakutak iha tendensia atu arogante maibe ita-nia fuan ne'e iha tendensia atu haraik an. Dezafiu boot iha moris maka oinsa ita bele halo balansu ba ita-nia fuan ho kakutak.

*) Inimigu boot liu hotu iha moris la'os ema seluk, maibe ita-nia an rasik. Ita presiza involve an iha funu bebeik hasoru ita-nia inimigu ida ne'e.

PANORAMA POLITIKA IHA TL
*) Dala barak ha'u hatete ba maluk foin sa'e sira ne'ebe otas hanesan ho ha'u katak, ha'u la interese ho sira-nia koor politika. Buat maka importante mai ha'u katak "ami mesak Timoroan, no ami hatais kamiza ida deit: kamiza juventude". Hanesan jerasaun foun, ita presiza hanoin foun. Ita tuir dalan ita-nia maun no bin boot sira nian. Maibe, ita tenki buka evita atu labele halo fali sala ne'ebe ita-nia maun ho bin boot sira halo tiha ona. Konserteza ita sei halo sala iha ita-nia atuasaun politika. Ne'e buat ida maka normal, no umanu. Maibe, diak liu ita sei halo sala foun duke repete fali sala hirak ne'ebe uluk halo tiha ona.
*) Boot sira soran, no han malu, to'o ikus, kiik sira maka terus no susar. Ne'e la'os novidade ida.
*) Edukasaun sivika la'os hala'o lufu lafa deit bainhira atu besik halo ona eleisaun, maibe presiza hala'o iha moris tomak. Ne'e presiza jestuan ida maka diak.
*) Frakeza boot iha TL ne'e maka falta de jestaun ida diak iha aspetu hotu.

Friday, April 20, 2007

AFORISMA DIARIA [20-4-2007]

[Oras ne'e ha'u iha TT Akait. Foin ba mos hasoru Amor iha BNU Akait.
Almosu hamutuk ho Cindy, kolega Amerikana iha restorante Sang Kuring, Mandarin. Han nasi goreng. Ami dada lia kona-ba esensia hakerek hanesan eskritor/a. Buat barak maka ita bele hetan iha hakerek. Hakerek nu'udar terapia, hakerek nu'udar revelasaun, hakerek nu'udar auto-deskobrimentu, sst.
Konferensia imprensa iha ha'u-nia servisu fatina kansela.

Iha dadeer iha servisu fatin dada lia ho Irmao Augostu kona-ba edukasaun. Ami hamanas malu ho idea progresivu sira atu hodi kontribui dezenvolvimentu umanu iha rai Timor-Lorosa'e. Ha'u mos fo hatene ba nia kona-ba ha'u-nia enderesu blog sira. Nia haksolok ho buat sira ne'ebe ha'u halo hanesan eskritor, no dehan katak buat sira ne'e fo inspirasaun ba nia.
***
*) Tamba deit domin ne'ebe o haklaken, ema balu la gosta o. Sira konsidera o hanesan ema ne'ebe hamosu perigu ba sira. Tanba ne'e duni, sira buka hasees tiha o..( Ha'u hanoin fali Jesus, Martin Luther King Jr, Romero, Ghandi, XG, sst.)

PANORAMA POLITIKA IHA TIMOR-LESTE
*) Lider balu sofre saida maka ema bolu "post-power syndrome" maibe, tanba sira nia "matan delek", sira rasik la sinti no lakohi rekonese.
*) Furak atu halo analiz ba Timor-Leste nia problema sira hosi aspetu espiritual, psikologiku, no filozofiku. Ne'e tanba ha'u-nia "background" hanesan poeta ida.
****

Thursday, April 19, 2007

AFORISMA DIARIA [19-4-2007]

[XRR. Tuku 1:40 loromanas....

[Ha’u ohin la almosu ida. Hemu deit sumu—hudi no haas. Akompana Mana Ceu, Joao no Laila sira almosa iha RC.

Depois ne’e ha’u mana Ceu dada lia kona-ba panorama politika iha rai laran. Povu barak ona ho retórika politika. Sira hakarak mudansa.Tuir mai, nota oan balu ne’ebé ha’u hakerek durante sira almosa:

*) XG: hala’o “Perestroika” no “Glasnot” TL nian. Tanba ne’e, ema balu konsidera nia hanesan ‘the enemy from within’.;

*) Partidu CNRT ne’ebé oras ne’e mosu nu’udar reasaun ba asaun sira ne’ebé durante ne’e iha. Ho nia espiritu “rekonstrusaun no buka atu hakoak ema hotu” CNRT sei, sein dúvida, atrai ema barak nia atensaun atu hodi halo mudansa polítika iha rai lulik ida ne’e, ne’ebe ita hotu bolu naran Timor-Lorosa’e ka Timor-Leste.

Wednesday, April 18, 2007

AFORISMA DIARIA [18-4-2007]

Sekuensia Poetika:

*) Iha Mae nian kabun laran, ita oan sira luut an durante fulan sia nia laran. Ita hahu hetan hahan isin no klamar nian iha ne'eba. Mae nia kabun laran, fatin lulik. Fatin ita hotu nian.

*) Ita halo planu, Maromak maka sei tetu, hanesan saida maka hatete iha Biblia. Loos duni, Nai! Ita Boot maka boot liuhotu ka'er ha'u-nia abut moris nian.

Tuesday, April 17, 2007

AFORISMA DIARIA [17-4-2007]

[Agora ha'u iha fali ona Xanana Reading Room. Horiseik ha'u sosa livru lima iha ne'e. Mesak livru Ingles deit.
Ha'u foin fila hosi Delta 1, lori hela serveja VB kaixa tolu ba Noi atu faan.
Taxista oan ida ne'ebe tula ha'u ne'e ema Suai oan ida, hosi Tilomar. Naran Miguel Pires. Nia hasee ha'u, "Keta Senor maka reza iha TV ne'e ka?". Ha'u hatan ba nia katak, "Sim. La'os reza maibe reflesaun...". Nia dehan ha'u-nia liafuan sira ne'ebe mosu iha reflesaun iha TVTL ne'e kona loos nia fuan ho neon. Liu-liu bainhira ha'u hatete katak, "tantu mais ita halo, ita sinti katak ita seidauk halo. Iha buat barak tan maka ita presiza halo.".

Adino nain rua maka ohin ajuda ha'u lori hela serveja kaixa tolu ne'e ba hasa'e iha taxi. Ami nain tolu dada lia antes ne'e durante almosu iha Recreation Centre. Ha'u la han buat ida tanba sei bosu, ne'e duni ha'u sosa deit sumu hudi no haas marka Springvalley.


PANORAMA POLITIKA TIMOR-LESTE NIAN
[ohin bainhira ha'u akompana adio nain rua almosu, ha'u hakerek liafuan oan ruma iha ha'u-nia nota tuir mai:]
[Ema barak hakarak haree mudansa politika iha rai laran.
Ita bele kompara hanesan iha kopu rua maka tidin hela iha meza leten.
Kopu ida iha tina ona sinal. Kopu ida fali sei foun hela. Ita balu ulun toos la halimar, hakarak nafatin hemu bee iha kopu ida ne'ebe iha tiha ona sinal ne'e. Ha'u bele dehan katak ne'e somente ema bulak maka halo hanesan nune'e. Ne'e parese manduku mi tiha ona sira-nia matan, halo sira-nia matan delek, hodi sira la haree no hatene momoos halo diferensa entre kopu ne'ebe iha sinal no ida ida ne'ebe foun. Maibe atu halo nusa moos, ema barak kala sei hili kopu foun atu hodi hemu bee..]
*) Labele kanteen! Matenek ne'ebe o iha, buka atu fahe ho maluk sira. Ne'e maka furak!

Monday, April 16, 2007

AFORISMA DIARIA [16-4-2007]

[Foin han hotu loromanas nian iha OB, no ha'u aranka mai liu TT Akait ne'e atu 'update' ha'u-nia blog sira.
Ha'u-nia oin halai oituan....
Iha fim semana liuba, ha'u halo hotu barak liu hamutuk ho familia iha uma hodi deskansa. Ha'u-nia planu atu servisu--halo tradusaun ba relatoriu Ekipa Sertifikasaun Eleitoral nian mos la realiza tanba ha'u-nia vontade atu servisu ladun iha.

Iha Sabadu, 14-4 lorokraik ha'u,Amor no Apai sai ba pasiar ho kareta Vitara metan. Iha Lesidere, beseik Hotel Turismo nia oin, ami nain tolu para kareta hodi apresia paizajen tasi ibun Dili maka furak. Antes ne'e ami ba hatun Bati iha Audian. Ha'u hakerek nota diaria ho lian Ingles deit, toka ho muzika Brazil nian--album Beleza Tropical. Udan subiska oituan ne'e duni ami la konsege la'o halimar iha tasi ibun.

Iha Domingu, 15-4 lorokraik ami ba Delta, Noi sira. Hasou Mae sira iha ne'eba.
Kalan mehi lubuk ida. Mehi ida maka ne'e: Ema hodi fatuk atu baku ha'u iha dalan ninin ida.
--
*) Sai inan-aman ba ita-nia oan sira ne'e nu'udar responsabilidade boot. Labarik sira-nia dezenvolvimentu depende ba ita inan-aman sira. Bainhira sira hetan susesu iha moris, ita inan-aman sira haksolok, maibe sira hetan susar, ita mos laran susar. [Oras ne'e ha'u iha oan mane oan ida. Oinsa loos maka ha'u bele eduka nia to'o ema boot atu sai ema ida?]

Friday, April 13, 2007

AFORISMA DIARIA [13-4-2007]


[Tuku 1:25 loromanas. Oras ne'e ha'u iha Xanana Reading Room (XRR). Mai iha ne'e dala barak ona...Ha'u gosta mai iha ne'e, haree livru tuan sira ne'e atu sosa. Karun oituan. Kada livru tuan kusta kedas dolar 3.

Iha tinan rua ka tolu liuba hau sosa livru lubuk ida.

Sei furak liu bainhira iha kapital Dili ne'e iha biblioteka publiku hanesan XRR nian balu tan. Hodi nune'e fatin hanesan ne'e bele kria espasu aprendizajen diak ida ba ema Timoroan sira, no ema rai liur, maibe liliu ba labarik foin sae sira.

Ha'u preokupa oituan tanba tradusaun relatoriu Ekipa Sertifikasaun Eleitoral ONU nian ba ninia kintu relatoriu ba lian Tetun seidauk remata deit. Ha'u sempre hetan interupsaun hosi servisu tradusaun no interpretaasun seluk, ne'e duni ba tradusaun ida ne'e ladun iha progresu siginifikante. Husu boot ha'u bele haka'as halo hotu molok ha'u sei foti ferias badak (ORB), ne'ebe tuir planu ha'u sei foti iha loron 23 fulan-Abril...]

[*)Natureza ne'e matenek/sabiu. Nia haklaken tiha ona ba ita filozofia moris nian. Saida maka ezije hosi ita maka oinsa ita bele internaliza didiak filozofia ne'e, no aplika iha ita-nia moris loron-loron.]

Ohin Sulasti, Apai nia babysister ba Atambua atu trata nia pasaporte no atu estende nia vistu. Bati maka ba toba kalan rua ona ho ami hodi atu haree fali Apai.

Thursday, April 12, 2007

AFORISMA DIARIA [12-4-2007]

[TT Akait....] Wah, tan deit preokupa ho eleisaun prezidensial no asuntu vida sira seluk, ha'u haluha lakon loos kona-ba Pai nia loron mate no hakoi.

Horikalan Ikun maka haruka SMS mai ha'u fo hanoin fali. Posa, ha'u bele haluha ne'e! Ikun hatete, " manu, have you forgot that 2day apa nia loron hakoi". Tanba duvida ho data horiseik nian; ha'u hanoin katak horiseik ne'e dia 10-4, ne'e duni ha'u hatan fali Ikun nia SMS hodi dehan, " oh, my god, i completely forgot dear! today is papa's loron mate and not loron hakoi.tanx for reminding me, dear. mu." Nunee tiha Ikun fo fali resposta, " loron hakoi. hau sei iha catatan. papa mate tgl 10 dec. 2003 hr rb.".. Ha'u mos fo fali resposta, " sim, agora maka ha'u foin hanoin. Hau hanoin ohin dia 10. Ah, nusa maka bele haluha hanesan ne'e. Apa konserteza triste."
Ha'u mos, hanesan babain haruka SMS ba bin no alin sira iha papa nia loron mate, buka haruka kedas SMS tuir mai: "OHIN PAPA NIA LORON HAKOI. HAU HALUHA LAKON. IKUN MAKA SMS FO HANOIN. ITA LA TAU AIFUNAN TAN. PAPA HAMUTUK HO ITA NAFATIN."

Kontajen votu eleisaun prezidensial hatudu provizoriamente horiseik katak Lu-Olo maka primeiru, RH segundu no Lasama terseiru. Agora ita hein katak sei iha segunda ronda eleisaun prezidensial, ne'ebe tuir planu sei hala'o iha loron 8 fulan Maiu.
Anunsiu eleisaun prezidensial mos fo sai tiha ona hosi PR katak sei hala'o iha dia 30-6-2007...]

Horibairuak kalan ha'u konsege hasoru malu kolega Japoneza Meg Kagawa. Nia nee ne'e kolega Hanayo nia kolega mos. Dada lia meia ora hanesan ne'e iha otel audian. Hahu agora nia sai ha'u-nia mutual friends hamutuk ho Hanayo. Nia mos introduz ha'u ba profesor sira seluk ne'ebe halo parte iha delegasaun observador eleisaun hosi governu japoneza. Ha'u tenta atu buka kontaktu ho sira kona-ba ha'u-nia estudu aban bairua iha Japaun, karik iha posibilidade, iha area estudu konflitu no dame...]

*) Amizade hariku no hamanas ita-nia fuan ho neon. La'os lori tempu hira maka ita halo bele ne'e maka importante maibe oinsa.

*)Esperansa nu'udar riku soi ita ema nian ida maka ita labele lakon. Se lakon ona esperansa, ne'e katak ita laiha ona futuru..

Tuesday, April 10, 2007

AFORISMA DIARIA [10-4-2007]

[TT Akait...
Eleisaun prezidensial hala'o horiseik ho hakmatek iha TL laran tomak.

Horiseik dadeer tuku 7:15 hanesan ne'e, ha'u ho amor hakat ba iha estasaun votasaun iha Eskola Primaria 6 Fatuhada. Ema ladun barak iha tempu dadeer.

Iha tuku 12:00 loromanas ohin, ha'u akompana ha'u-nia xefe sira hala'o konferensia imprensa. Topiku ohin foka ba realizasaun eleisaun. Katuas AK ho FRN maka ko'alia.
Ha'u atua ho auto-konfiansa, hanesan baibain.

Horiseik tuku 3 lorokraik mos hosi parte unmit hala'o konferensia imprensa--foka kona-ba realizasaun eleisaun.

Iha tempu paskoa, hahu hosi Sexta Feira Santa ha'u deskansa barak liu maka iha uma. Ha'u ba hariis tasi iha Sexta dadeer, depois iha Sabadu ba, ho amor, Apai Bekusi--vizita mae. Iha Domingu, ha'u ba misa iha Igreja Aimutin, no hasoru Zinha sira iha ne'eba ho labarik sira. Depois ha'u ba vizita Noi maka moras. Nia ulun ne'e moras fali ona hanesan uluk.

Tenta atu estika Adei ho Nini maka la'o dalan kleuk iha sira-nia vida adolesensia. Ha'u-nia kakutak moras....

Ha'u almosa iha Akait Bistro foin lalais ne'e. Hasoru Lucia Lobato ho Joe Goncalves. Dada lia oituan kona-ba AR.Ami fo konmentariu kona-ba AR, ne'ebe mosu iha programa Metro Realitas Metro TV horikalan: 00:30.

Povu TL hakarak haree mudansa iha rai laran. Tuir kontajen votu provizoria, RH maka domina hela votu sira.

*) Kna'ar poeta ne'e saida loos? Poeta nu'udar ema ida ne'ebe hetan kna'ar atu halo rezumu kona-ba realidade moris nian, no depois espresa buat ne'e iha nia obra sira. Nia nu'udar observador/a moris nian, ne'ebe hamoris nia "radar konsiensira" durante oras 24 nia laran.

Thursday, April 5, 2007

POEZIA MENSAL III [Corpo & Sangue de Cristo]

CORPO & SANGUE DE CRISTO
1. Nia subar an iha Paun no Tua
2.Ha'u hamlaha, hamrok, no liman ain kole
3. Ha'u hakat ba han no hemu
4. Ha'u hetan matak malirin
---
Abril 2007

AFORISMA DIARIA [5-4-2007]

[Loron sia tiha maka ha'u mai atualiza blog ne'e tanba ha'u tenta atu halo buat ne'e iha semana liuba, internet iha TT Akait ne'e maka sempre avaria no ema maka nakonu hela deit...

Panorama politika TL nian oras ne'e tama ona iha loron final kampana eleisaun prezidensial...
Iha insidente balu... En jeral, tuir informaaun maka fo sai, eventu kampana la'o diak to'o oras ne'e.

Hanesan iha Kinta babain, ohin tuku 12:00-13:00, ha'u akompana ha'u-nia Xefe boot sira hanesan durubasa iha konferensia imprensa....Barak liu foka kona-ba eleisaun prezidensial maka sei atu haal'o Segunda oin, 9 Abril 2007.

Ita hotu hein katak buat hotu sei la'ao diak iha loron eleisaun......]

*) Lia fuan ne'e kroat: bele hamaus ema nia fuan laran, no bele hakanek. Ne'e duni, hanoin uluk lai maka ita hasai lia fuan ruma, no labele hasai liu tiha maka ita hanoin...