Thursday, January 31, 2008

AFORISMA DIARIA [31-1-2008]

[Oras ne'e ha'u iha fali ona Internet Cafe Global, Caicoli. Aproveita tempu ne'ebe ha'u iha hodi mai atualiza blog sira. Almosu ho kolega Portugeza foun ida ne'ebe Mara fo konese mai ha'u iha Alpha & Omega besik Parlamentu Nasional. Mara labele almosu ho ami tanba nia tenke ba aeroportu ba hasoru Sra. Fatima ne'ebe foin to'o hosi Portugal. Kolega foun ne'e naran Rute. Ami dada lia kona-ba preparasaun programa radiu RDP nian ida, ne'ebe nia hakarak entrevista ho ha'u "ao vivo" iha Segunda Feira oinmai. Furak mai ami atu dada lia liutan kona-ba mundu literariu, espesialmente poezia. Ho ha'u-nia "broken" Portuges ne'ebe ha'u iha, ha'u tenta espresa ha'u-nia idea sira ho avontade. Rute mos hakarak pratika nia Tetun, entaun ha'u dehan ba nia katak husu boot ami-nia relasaun ne'e la para deit iha programa radiu, hodi nune'e ami bele habelar liutan ami-nia aventura aprendizajen nian (lian Tetun no Portuges) iha tempu badak ikusmai. Molok atu la'o hela ami rua Rute, Mara entrega livru poezia Amerikanu, Walt Whitman nian (katuas poeta ne'e nu'udar ha'u-nia mentor literariu ida mos) iha lian rua:Portuges no Ingles, no karta ida ne'ebe solok hosi ha'u-nia belun-poeta, Toze iha Portugal. Iha livru nia primeira pajina, Toze hakerek, "............ My dear friend, Abe: As you truly said, you and me "we are always together in poetic dreams"........". Ha'u sinti ha'u hetan enerjia foun atu hala'o nafatin ha'u-nia kna'ar hanesan ema lia nain ida iha rai lulik ida ne'e.

Hanesan baibain, ha'u fornese ha'u nia servisu interpretasaun ba konferensia semanal iha ha'u-nia servisu fatin. Konferensia imprensa ohin nian jeralmemte la'o ho diak. Maibe, ha'u sinti katak ha'u sidi-sidi oituan iha ha'u-nia atuasaun. Konferensia hahu iha tuku 11:00 to'o tuku 12:00 loromanas. ...]

*) Hanesan eskritor/poeta ita sempre enfrenta dezafiu oinsa maka ita kontinua atu observa realidade moris nian ho perspetiva ida ne'ebe klaru. La'os buat ida ne'ebe fasil atu hala'o. Presiza iha estamina mental nian ida ne'ebe forte atu hala'o ezersisiu ida ne'e.

*) Ha'u la'os anju. Ha'u iha parte fraku ne'ebe barak la halimar. O sei hakarak atu komprende no simu ha'u ho liman rua bainhira o hetan ha'u ho kondisaun ida hanesan ne'e?

*) Lei karma sempre iha/eziste. Atu fiar ka la fiar buat ne'e, konforme deit ita. Ema ida la obriga.

*) Moris ne'e hanesan lalenok. Bainhira o hamanasa, nia sei hamanasa ba o, no bainhira o tanis, nia mos sei tanis hasoru o. Ha'u hanoin fali liafuan hirak ne'e hosi livru eskritor Ingles nian ida ne'ebe ha'u haluha ona nia naran ho titulu "Vanity Fair".

***

Wednesday, January 30, 2008

AFORISMA DIARIA [30-1-2008]

[Ha'u iha Internet Cafe Global, Caicoli oras ne'e. Foin almosu lalais deit iha Terrace Cafe besik Parlamentu Nasional. Kansela tiha ha'u-nia enkontru ho estudante sira ohin antes oras almosu tanba ha'u tenke fila sedu ba eskritoriu atu hala'o servisu urjente ruma..... ]

*) Ita tuur la hakmatek, ita-nia konsiensia sempre akuza ita bebeik bainhira ita halo buat ruma ne'ebe la loos.

*) Atu kleur ka tarde justisa sei manan iha loron ruma. Infelismente, justisa sei terus uluk lai.

*) Na'an 'haram' ne'ebe ita falun metin ho didiak iha armariu laran, loron ruma nia iis dois ema sei horon.

***

Saturday, January 26, 2008

AFORISMA DIARIA [26-1-2007]

[Ha'u mai fali TT Akait oras ne'e hodi atualiza blog sira. Foin akaba daudaun sesaun aula Ingles III maka ha'u fo ba alunu sira hosi departamentu agrikultura, fakuldade Sosial Ekonomia, UNTL. Iha estrada ibun Akait, ha'u hasoru Tio Boot, Enty no Felia, lori Avo nia kareta nissan metan. Katuas to'o iha 23-1 hosi Macau, no sei hela iha TL to'o meadus fulan Fevereiru. Aula ohin la'o ho dinamika ida ne'ebe kapas...

Ohin dadeer ha'u ba fali Tasi Ibun Fatuhada nian tuku 8:30. Tasi maran. Rai henek bokon ,no ita la'o iha rai henek leten, ita sinti ba furak. Kleur ona maka ha'u foin ba fali tasi. Ambiente tasi nian fo inspirasaun mai ha'u atu hakerek. Ha'u hetan animu foun hodi hala'o viajen. Iha ai hun mahon ida, ha'u tuur, no hakerek reflesaun ne'ebe mosu iha Aforisma Diaria ho data ohin nian iha blog ida ne'e......]

*) Buat hotu hakmatek, buat hotu nonok ona/Ita rona Na'i ko'alia/Ita rona Na'i tesi lia/ Ita rona Na'i hakotu lia//

*) Viajen sei naruk/presiza hanawa/ presiza estamina/ viajen nakonu aitarak/ viajen nakonu rai kuak/tenke matan moris, tenke neon na'in//

[Ha'u haruka liafuan oan sira ne'e ba maluk sira, inklui ha'u-nia alin, Amundo. Ha'u hetan resposta hosi nia tuirmai: viajen iha nia plano/viajen naruk htene metan no mutin/ htene ain leut fatin//) 08:06:00/25-1-2008]. Hetan mos resposta hosi maluk ida fali naran Mary Vidigal tuirmai: obrigada, ba ita-nia poema, nia signifikadu makas tbs, ne los duni.// 11:04:19/26-1-2008]

*) Ha'u nonok, o hanoin ha'u beik/ Ha'u mamar, o sama ha'u-nia ulun/ Ha'u hatan, defende ha'u-nia an, o dehan ha'u haluha an?//

Wednesday, January 23, 2008

AFORISMA DIARIA [23-1-2008]

[Agora ha'u iha fali TT Akait. Foin almosu iha Erli. Ha'u dada lia oituan ho Nelson no Lina kona-ba situasaun rai laran nian ne'ebe nakonu ho problema sosial, nst.

Ohin dadeer hosi tuku 09:30-11:00 ha'u ho Amor ba Embaixada Portugal trata ha'u-nia BI Portuges foun. Ha'u soe lakon BI ne'e iha Uma Usindu. Ha'u tenke hein tempu lubuk ida atu hetan BI hodi trata pasaporte...]

*) Importante ba ita atu tuir ain leut mestre ida nian bainhira ita sai hanesan eskolante. Ita labele sama tuir ain leut ne'e, maibe sei furak liutan, bainhira ita hamosu ain leut seluk iha besik ain leut mestre nian.

Tuesday, January 22, 2008

AFORISMA DIARIA [22-1-2008]

[ Agora ha'u iha Internet Cafe Global, Kaikoli fali ona atu atualiza ha'u-nia blog sira. Almosu iha Terrace Cafe besik Parlamentu Nasional. Hasoru malu ho Jailson hosi MNE, no ami dada lia oituan kona-ba mundu diplomasia. Nia apresia kapasidade JRH nian iha mundu ida ne'e..Tuir loloos ha'u atu ba Uma Fatuhada hodi ba haree Apai maibe ha'u kansela fali planu ne'e tanba kna'ar ruma iha eskritoriu ezije ha'u atu hahu tama fali sedu servisu.....Iha ha'u-nia viajen mai iha Internet ne'e, ha'u hasoru malu ho ha'u-nia estudante rua; ida ha'u haluha ona nia naran, no ida fali naran Fernando...]

*) Liafuan, kro'at liu tudik/Liafuan, meik liu surik/Liafuan, sona borus ita fuan/ Liafuan, sona klean ita neon/Keta naran losu/Keta naran lekar/Keta naran kari/Keta naran tuda//

*) Ita keta halimar ho lia loos. Lia loos ne'ebe ita falun metin, to'o ikus sei mosu malorek. Lia loos sei rebenta hanesan bomba. Bainhira rebenta ona, maka ema hotu sei hakfodak, no ita basa reen toos mos, buat hotu liu ona.

*) Furak atu ba ita refleta fali kantiga Tetun sira tuirmai, ne'ebe iha signifikadu klean:
-Hori uluk be parenti, ida mos ami, hetan seluk parenti ona, ami laek ona;
-Sambarle musan ida monu uma leet, ema seluk hili tiha, o leki leet;
-Saburaka fuan ida rai iha meza leten, ka'er koko, han koko, han liutiha.

***

Monday, January 21, 2008

AFORISMA DIARIA [21-1-2008]

[Agora mai fali iha Internet Cafe Global, Kaikoli. Ohin ha'u almosu iha Restorante Erli. Kleur ona maka ha'u la ba han iha restorante ne'e. Hasoru kolega sira: Abilio, Xico. Ami dada lia kona-ba filozofia, nst...]

*) Furak atu haree fali esensia analize psikolojika ho nia formula tuirmai:- I am OK, You are OK; -I am OK, You are not OK; -I am not OK, You are OK; -I am not OK, You are not OK.
Formula ida ne'e ajuda ita leno didiak ita-nia an, hodi nune'e ita, pelumenus, hatene ita-nia an ne'e se loos.

Saturday, January 19, 2008

AFORISMA DIARIA [19-1-2008]

[Iha TT Akait oras ne'e. Foin fo ezame materia Ingles III meiu-semestre nian ba aluno no aluna sira departamentu Agrikultura, Fakuldade Ekonomia Sosial, UNTL, ne'ebe ha'u hanorin ba semestre ida ne'e. Sira nain 14 deit maka tama ohin tuku 2 loromanas. Sira seluk, tuir alunu ida naran Fernando katak, ba hala'o 'field study' iha Maliana. Ezame dura oras ida ho balun...]

*) Iha mundu apredizajen nian, so mate deit maka hapara prosesu ne'e. Bainhira ita ema sei moris, dada iis iha mundu ne'e, prosesu ne'e sei kontinua la'o nafatin. Atu aprende buat ida, presiza ita sunu lakan bebeik ita-nia ahioan lilin animu nian. Karik ita la sunu ona, entaun adeus biola!

*) "Quem corre pelo gosto nao cansa," ditadu Portuges nian hatete. Furak ba ita atu hala'o buat ida ho gostu tomak. Hodi nune'e, ita sei alkansa ho maksimalmente buat ne'ebe maka ita hakarak hala'o ne'e.

***

Thursday, January 17, 2008

AFORISMA DIARIA [17-1-2008]


[Ha'u mai fali Internet Cafe Global, Kaikoli. Tuir loloos ha'u mai horiseik kalan, maibe la konsege mai tanba tempu maka la admiti. Amor, Apai, Zakia, no Bunga maka tula ha'u mai.]

*) Moris nu'udar viajen naruk ne'ebe ita hala'o. Dala barak ona maka ha'u hatete buat ne'e. Ita nu'udar viajante, ema la'o rai alias sole-salan. Durante viajen naruk ida ne'e, iha buat barak maka ita esplora. Furak atu refleta fali lia fuan poeta Ingles, T.S. Eliot nian ne'ebe hatete katak, "We shall not cease from exploration/And the end of all our exploring/will be to arrive where we started/And know the place for the first time//"

Tuesday, January 15, 2008

AFORISMA DIARIA [15-1-2008]

*) [ Saida maka ha'u hala'o tiha ona durante tinan 2007? Hanesan baibain, hetok ha'u halo buat barak, hetok ha'u sinti katak iha deit buat oituan maka ha'u halo tiha ona iha moris maka konsidera nu'udar viajen naruk ida ne'e. No, konserteza iha buat barak tan maka presiza ha'u atu halo molok h'u fila fali ba rai kuak alias fila ba rai rahun...

[Oras ne'e ha'u mai iha Global Internet Cafe, Caicoli. Ha'u mai atu atualiza blog iha tinan foun ida ne'e. ]

*) Reflesaun ajuda tebes ita hateke borus ita-nia an ne'e oinsa loos. Asaun reflesaun nu'udar nesesidade ida ne'ebe ita presiza hala'o se ita hakarak tebes duni atu involve an iha kampu moris nian maka nakonu ho dezafiu ne'e.

*) Ita-nia kakutak la konsege sukat Nai Maromak nia kbiit. Rekonese katak ita ema ne'e iha limitasaun, nu'udar asaun haraik an nian ida ne'ebe furak, no asaun ne'e halo ita sai ema matenek, no neon nain.

*) Prosesu resiklajen akontese iha aspetu hotu-hotu iha ita ema nia moris. Prosesu ne'e nu'udar fenomena interesante ida ba ita atu refleta. Sei hanoin lia fuan iha Biblia ne'ebe hatete katak, "there is nothing new under the sun?"